فرایندهای غالب شکل‌زا در تشکیل توده‌های ماسه‌‌ای مناطق ساحلی، مطالعه موردی: جلگه غربی مکران

ناپایداری و تحرک تپه‌های ماسه‌ای از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزی و مدیریت در جلگه‌های ساحلی مناطق خشک است. توده‌های ماسه‌ای بر اثر عوامل مختلفی در مناطق ساحلی ایجاد می‌شوند و بررسی چگونگی تشکیل و تکوین آنها در برنامه‌ریزی‌ها و مدیریت محیطی منطقه ساحلی دارای اهمیت فراوان است. هدف اصلی این پژوهش شناسائی مهمترین عوامل تأثیرگزار بر پراکندگی توده‌های ماسه‌ای در بخش غربی جلگه مکران است. توزیع فضائی لندفرم‌های ژئومورفولوژی، سرعت و جهت باد و اطلاعات امواج، داده‌های این تحقیق هستند. نقشه‌های توپوگرافی، نقشه‌های زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای، GPS و نرم‌افزارهای رایانه‌ای از جمله WRPLOT View Freehand, و Arc GIS، ابزار تحقیق بودند. پس از تهیه نقشه ژئومورفولوژی، با استفاده از معادله مولیتور و نرم‌افزار WRPLOT View، گل‌بادها و گل‌موج‌های ساحلی منطقه ترسیم شد. جهت حرکت و گسترش یافتگی توده‌های ماسه‌ای بر سطح جلگه نیز به کمک عکس‌های هوائی، تصاویر کارتوست پی فایو و ای‌تی‌ام مثبت مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات ماهانه دبی آب و هیدرودینامیک رودخانه‌های اصلی منطقه با استفاده از گردآوری نتایج سایر مطالعات و آمار ایستگاه‌های هیدرومتری بررسی شد. بر اساس یافته‌های تحقیق موقعیت و پراکندگی توده‌های ماسه‌ای ساحلی تابع باد نیست و بیشتر متأثر از ویژگی‌های ژئومورفولوژیک پیش‌کرانه جزر و مدی و هیدرودینامیک ساحلی است. پراکندگی توده‌های ماسه‌ای سطح جلگه ساحلی نیز بیش از اینکه تابع باد باشد، متأثر از جهت کشیدگی جلگه نسبت به باد غالب منطقه و وسعتی از بستر سیلابی و بسترهای قدیمی رودخانه‌ای است که در معرض باد غالب قرار دارد.